جنگل های ارسباران؛نگین تنوع زیستی ایران همچنان در آتش می سوزند - وبلاگ سفر و گردشگری

به گزارش وبلاگ سفر و گردشگری، آتش از شش روز گذشته دامنِ محوطه حفاظت شده ارسباران در آذربایجان شرقی را گرفته؛ آتشی که نه تنها بخش وسیعی از محوطه طبیعی در جنگل های شمالی کشور را می سوزاند، بلکه طرح ها و برنامه ریزی هایی هم که می خواستند این محوطه را جهانی کنند خاکستر می شوند.

ایسنا: در شرایطی که یونسکو 14 تیرماه امسال بر جهانی شدن جنگل های هیرکانی در ایران مُهر تایید زد و 10 روز بعد محمدحسن طالبیان - معاون میراث فرهنگی - اظهار داشت که با توجه به محدودیت هایی که در سهمیه بندی یونسکو برای ثبت های جهانی ایجاد شده می توانیم پرونده ارسباران را نیز به پرونده جنگل های هیرکانی الحاق کنیم، اکنون جنگل های ارسباران در آتش می سوزد و تعیین نیست این آتش سوزی تا چه حد امتیازاتی را که می توانستند جهانی شدن این محوطه طبیعی را نهایی کنند، خاکستر می کند!

اما نخستین قدم ها برای جهانی شدن ارسباران از 29 مرداد 1393 برداشته شد، زمانی که این محوطه طبیعی به شماره 204 در فهرست میراث طبیعی ملی ثبت شد و بعد از آن در اسفند 94 طالبیان - معاون میراث فرهنگی کشور - به دعوت میراث جهانی یونسکو، اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (iucn) و شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی (ایکوموس) و با هدف بررسی دو پرونده فرهنگی نامزدشده از طرف ایران برای ثبت در فهرست جهانی راهی پاریس شد، تا در کنار یک پرونده دیگر منطقه حفاظت شده ارسباران را به عنوان یکی از کاندیداهای ثبت جهانی بررسی کنند.

بعد از آن جلسه در طول دو سال بعد از آن، چندین بار این پرونده برررسی و اظهارنظرهای کارشناسی مطرح شد تا این که اردیبهشت 1396 اعلام شد، با پذیرش مرحله نخست پرونده نامزد ثبت جهانی منطقه حفاظت شده ارسباران از سوی یونسکو و ارسال آن به اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، دو پایگاه پژوهشی در شهرستان خداآفرین در آذربایجان شرقی ایجاد می شود.

با نهایی شدن انتخاب پرونده منطقه حفاظت شده جنگل های ارسباران در بهمن ماه سال گذشته، این پرونده به یونسکو ارسال شد. در ادامه بررسی ها اواخر مهر 1396 ارزیابان یونسکو به ایران آمدند تا این محوطه طبیعی و تاریخی را برای ثبت در فهرست میراث جهانی بررسی کنند.

سرانجام منطقه حفاظت شده ارسباران در 2017 به عنوان میراث طبیعی ایران به یونسکو معرفی شد، اما یونسکو بررسی آن را به اجلاس امسال موکول کرد، اما IUCN - اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت - در چهل و دومین اجلاس یونسکو در منامه بحرین پرونده ارسباران را در مرحله فنی رد کرد.

جهانی شدن محوطه ارسباران تا چند ماه بعد مسکوت ماند تا این که با جهانی شدن جنگل های هیرکانی در چهل و سومین اجلاس یونسکو در تیر امسال، طالبیان - معاون میراث فرهنگی کشور - در نشست خبری ثبت جهانی جنگل های هیرکانی که دوشنبه 23 تیر در سازمان میراث فرهنگی برگزار شد، با بیان این که یونسکو از سه سال گذشته، محدودیت هایی را برای ثبت جهانی در نظر گرفته و هر کشور می تواند فقط یک سهمیه طبیعی، یا فرهنگی یا منظر فرهنگی در سال داشته باشد، توضیح داد: در آینده این امکان وجود دارد که اگر کشور آذربایجان قصد اضافه کردن بخش جنگل های هیرکانی خود به پرونده ایران را داشته باشد، برای یکپارچه کردن این پرونده و جنگل ها، پرونده ارسباران را نیز به پرونده هیرکانی اضافه کنیم، در واقع این امکان برای یکپارچه کردن جنگل ها یکپارچه تر پیشنهاد می شود.

حالا تعیین نیست با شرایط کنونی و آتش سوزی گسترده ای که این روزها ارسباران درگیر آن است، سرانجام جهانی شدن این محوطه طبیعی به کجا برسد.

منطقه حفاظت شده ارسباران را نگین تنوع زیستی ایران می دانند، یکی از برجسته ترین نقاط تنوع زیستی کشور که با وجود داشتن کمتر از پنج صدم مساحت کشور بیش از 13 درصد پوشش گیاهی ایران را در خود جای داده است و 29 درصد از پستانداران، 44 درصد پرندگان ایران، 32 درصد از دوزیستان، 9 درصد آبزیان و 20 درصد خزندگان کشور در آن زندگی می کنند.

منطقه ارسباران در مقیاس جهانی نیز به تنهایی معادل 34 درصد پوشش گیاهی کشور ارمنستان، 25 درصد از پوشش گیاهی کشور آذربایجان، 25 درصد پوشش گیاهی فرانسه، 25 درصد پوشش گیاهی گرجستان، و 17 درصد پوشش گیاهی کشور ایتالیا است. این منطقه در سال 1977 با پیگیری سازمان محیط زیست به عنوان ذخیره گاه زیست کره در برنامه انسان و کره مسکون یونسکو (MAP) ثبت شد.

خبرنگار ایسنا تا لحظه ارسال این گزارش تلاش کرد در گفت وگویی با محمدحسن طالبیان - معاون میراث فرهنگی وزارتخانه تازه تاسیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - و مصطفی پورعلی - سرپرست دفتر ثبت محوطه های تاریخی و طبیعی - احتمال حذف پرونده میراث طبیعی جنگل های ارسباران از فهرست موقت یونسکو را با این آتش سوزی بررسی کند، که امکان آن فراهم نشد.